Opublikowano 2 komentarze

Zmiany w TVP, zgodne czy niezgodne z prawem?

Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Bartłomiej Sienkiewicz, podjął kontrowersyjne decyzje dotyczące zarządów Telewizji Polskiej, Polskiego Radia oraz Polskiej Agencji Prasowej. Ostatnie działania ministra, polegające na odwołaniu prezesów zarządów oraz rad nadzorczych TVP, PR i PAP, zostały zainicjowane na podstawie uchwały Sejmu z 19 grudnia 2023 r. w sprawie przywrócenia ładu prawnego oraz bezstronności i rzetelności mediów publicznych oraz PAP. Minister, działając jako organ wykonujący uprawnienia właścicielskie Skarbu Państwa (posiadającego 100% akcji w spółkach), powołał nowe rady nadzorcze, które następnie powołały nowe zarządy. Czy postąpił zgodnie z prawem? Czy powołanie nowych zarządów TVP i innych instytucji było legalne czy też nielegalne?

Pozwólcie, że jako osoba, która coś tam wie o prawie handlowym przestawię moją perspektywę na zaistniałą sytuację.

Sposób powoływania zarządów i rad nadzorczych mediów publicznych w Polsce oraz cały system ich funkcjonowania to dosyć nieszczęśliwe połączenie prawa prywatnego z prawem publicznym, między którymi musi dochodzić do napięć, rozbieżnych interpretacji, które mogą służyć poszczególnym partiom i grupom nacisku dla realizacji ich interesów. Dzieje się tak dlatego, że choć TVP czy Polskie Radio to spółki prawa handlowego to są to spółki szczególne, funkcjonujące w obszarze zarówno interesu publicznego, jak i prawa publicznego.

Rozróżniając prawo publiczne od prywatnego można powiedzieć, że to pierwsze reguluje uprawnienia i obowiązki organów państwa, drugie zaś relacje między podmiotami prywatnymi, do których tradycyjnie zalicza się też spółki. To oczywiście uproszczenie, ale warto zdefiniować choćby pobieżnie te dwie kwestie, dla czystości dalszej analizy.

Patrząc przez pryzmat prawa prywatnego, a konkretnie Kodeksu spółek handlowych to akcjonariusze wykonują uprawnienia właścicielskie w spółkach akcyjnych. Na akcjonariuszach spoczywa zwykle prawo powoływania rad nadzorczych, które z kolei wyłaniają zarząd. Uchwały zgromadzenia akcjonariuszy korzystają z domniemania zgodności z prawem, oznacza to, że nawet podjęta wbrew prawu uchwała jest ważna i skuteczna o ile nie zostanie zaskarżona przez uprawnione osoby lub organy w przepisanym kodeksem spółek handlowych trybie. Ustawa limituje możliwość zaskarżenia takiej uchwały terminem sześciomiesięcznym. Oznacza to, że jeżeli nikt nie zaskarży uchwały w takim terminie to jest ona obowiązująca i niewzruszalna.

Niektórzy politycy Prawa i Sprawiedliwości oraz członkowie Rady Mediów Narodowych oraz KRRiT mówią o uchwałach ministra kultury jako o nieistniejących, takich które nie mogą wywołać skutków prawnych. Jednak ci wszyscy, którzy uważają, że mamy w tym przypadku do czynienia z tzw. uchwałą nieistniejącą zwyczajnie się mylą. Po pierwsze, koncepcja uchwał nieistniejących nie jest przyjmowana powszechnie w polskiej nauce prawa i orzecznictwie sądowym, po drugie, nawet ci naukowcy i sędziowie, którzy ją uznają ograniczają ją wyłącznie do sytuacji kiedy w oczywisty sposób możemy przyjąć, że nie działał organ spółki (zgromadzenie akcjonariuszy), a w tym przypadku organ ten działał, podjął uchwałę, oznacza to, że doszło do skutecznego powołania rady nadzorczej, która z kolei powołała zarząd TVP.

W świetle prawa prywatnego doszło więc do działania prawnie skutecznego, a nowy zarząd rzeczywiście został powołany.

Wedle porządku prawa publicznego natomiast niestety doświadczamy klasycznego złamania reguł praworządności i to nawet mimo przyjęcia, że mamy do czynienia z tzw. transitional justice, na co wydaje się wskazywać uchwała Sejmu oraz zapowiedzi ustawowej reformy mediów publicznych. Skąd taka ocena?

Ponieważ prawo publiczne i prywatne, jak już wskazałem, to dwa odrębne porządki prawne to nie można z norm prawa prywatnego wywodzić dla organów administracji uprawnień o charakterze publicznoprawnym. Kwestia powoływania organów publicznych spółek telewizyjnych i radiowych wynika z art. 27 ustawy o radiofonii i telewizji. Przepis ten daje kompetencje do powoływania organów TVP Radzie Mediów Narodowych, przy czym został on uznany za częściowo niezgodny z konstytucją wyrokiem zakresowym Trybunału Konstytucyjnego z 13 grudnia 2016 roku. Wyrok ten nie wyeliminował jednak wzmiankowanego przepisu z obrotu prawnego, jednakże określił w jakim zakresie nie może być on wykonywany, a mianowicie w takim w którym wyłącza się od udziału w powoływaniu władz telewizji Krajową Radę Radiofonii i Telewizji.

Praworządność to działanie na podstawie i w granicach prawa, oznacza to, że organ władzy publicznej musi po po pierwsze mieć podstawę prawną w przepisach prawa publicznego dla swoich działań, a po drugie, zakres i sposoby działania organu ograniczone są przepisami, praworządność jest wartością konstytucyjną. Brak jest przepisu pozwalającego Ministrowi Kultury na tego typu działania jakie wykonał, doszło więc do działania z naruszeniem przepisów prawa publicznego, które jest jednak skuteczne w ramach prawa prywatnego. Skoro jednak nie mamy do czynienia z aktem administracyjnym ministra a aktem prawa prywatnego to jedynym sposobem na skuteczne podważenie takiej czynności jest zaskarżenie uchwały na podstawie Kodeksu spółek handlowych z powołaniem na naruszenie reguł praworządności. Powstaje w tym miejscu kwestia legitymacji procesowej do takich działań: posiada ją akcjonariusz (który z oczywistych względów jej nie wykona), aktualne organy spółki (które też go nie wykonają), natomiast czy przysługuje ona odwołanym organom – jest to kwestia sporna.

Większość doktryny prawa i orzecznictwa sądowego nie dopuszcza jednak takiej możliwości.

Wynik? Szach-mat dla poprzedniej władzy? Niekoniecznie. Widzę pewien sposób na to jak można byłoby przywrócić poprzednie władze. Ze względów etycznych jednak nie podam go publicznie. Oceniam natomiast, że to co się dzieje to duży problem dla Polski i polskiej demokracji. Jak się wydaje, dylemat moralny, czy praworządność można przywracać niepraworządnymi metodami, rządzący przepracowali samodzielnie. Szkoda, że nam wszystkim może się to odbić czkawką.

Opublikowano Dodaj komentarz

Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych jest nielegalny

Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych w obecnym kształcie jest nielegalny, niestety nic nie zapowiada aby bez działań ze strony podmiotów wpisanych do rejestru doszło do pożądanej ze względu na ochronę prywatności i danych osobowych zmian.

Z jakiego powodu CRBR jest nielegalny?

22 listopada 2022 r. zapadła niezwykle istotna z punktu widzenia prawa do prywatności decyzja Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). W przełomowym wyroku dotyczącym połączonych spraw C-37/20 i C-601/20, Trybunał podjął kwestię ochrony danych osobowych w kontekście publicznego dostępu do informacji. Orzeczenie TSUE rzuca nowe światło na prawo do prywatności, stwierdzając, że otwarty dostęp do danych o beneficjentach rzeczywistych spółek, jak w polskim Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR), stanowi istotne naruszenie prywatności. Trybunał zwrócił uwagę na ryzyka związane z potencjalnym nieograniczonym dostępem do informacji o sytuacji materialnej i finansowej osób, co może prowadzić do nadużyć i niekontrolowanego rozpowszechniania danych. Ta decyzja zarysowała nowy kontur debaty o równowadze między przejrzystością a prywatnością w erze cyfrowej.

Dyrektywa AML częściowo nieważna

W przełomowej decyzji TSUE stwierdził nieważność Artykułu 30 (5) dyrektywy AML 2018, który zapewniał publiczny dostęp do informacji o beneficjentach rzeczywistych. TSUE uznał, że taki dostęp narusza podstawowe prawa do prywatności i ochrony danych osobowych. Trybunał podkreślił, że ujawnienie tych informacji może stwarzać ryzyko dla bezpieczeństwa finansowego osób i firm, wobec możliwości szerokiego rozpowszechniania i przechowywania danych przez nieograniczoną liczbę podmiotów. Jednocześnie TSUE wyjaśnił, że dostęp do tych danych powinien być ograniczony do wybranych grup, jak instytucje obowiązane do monitorowania, dziennikarze czy organizacje pozarządowe zajmujące się walką z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu oraz potencjalni kontrahenci, dla których takie informacje są kluczowe.

Co na to polski ustawodawca?

W Polsce tematu nie podjął praktycznie nikt. Na poziomie oficjalnych zapewnień rząd stwierdził, że sprawę analizuje, a rozstrzygnięć dotyczących innych państw nie można stosować bezpośrednio w Polsce. Z drugiej strony Prezes UODO zasugerował możliwość takiej nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, która ograniczyłaby dostęp do CRBR wyłącznie dla osób, które wykazałyby interes prawny. Podobne zmiany wprowadzono już w niektórych państwach unijnych, m.in. na Cyprze, gdzie istnieje obowiązek oświadczenia, że jest się instytucją obowiązaną w rozumieniu przepisów AML. Niestety nic nie wskazuje, aby zmiany w polskich przepisach były priorytetem ani aktualnego, ani przyszłego rządu. Utrzymywanie się jednak takiej sytuacji prawnej otwiera pole do walki o odszkodowania od Skarbu Państwa lub walki z ewentualnymi karami związanymi z niezamieszczaniem danych w rejestrze.

 

Opublikowano Dodaj komentarz

Pożyczka wspólnika lub członka zarządu dla spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Pożyczka jako sposób finansowania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ma zdecydowanie swoje plusy, czy jednak na pewno wiesz, jak prawidłowo pożyczyć pieniądze własnej spółce?

Czy pożyczka wspólnika dla spółki z o.o. jest zgodna z prawem?

Pożyczka wspólnika dla jego własnej spółki oczywiście jest jednym z podstawowych modeli finansowania działalności spółki z o.o., szczególnie posiadającej niewielki kapitał zakładowy. Potrzeba finansowania działalności spółki pojawia się w bardzo wielu spółkach już na samym starcie. Jednak wspólnicy rzadko zastanawiają się, czy zawierana przez nich pożyczka spełnia warunki związane z koniecznością zachowania rynkowej wartości transakcji między nimi, a ich spółką.

Pożyczka wspólnika dla spółki z o.o. a ceny transferowe

Prawo podatkowe traktuje pożyczkę wspólnika do jego spółki z o.o. jako tak zwaną transakcję między podmiotami ze sobą powiązanymi. Zawierając więc tego typu pożyczkę należy liczyć się z koniecznością ustalenia rynkowego rezultatu transakcji między spółką z o.o. a wspólnikiem, jako podmiotami powiązanymi, czyli tzw. ceny transferowej. Cena transferowa to inaczej rezultat finansowy transakcji ustalony między podmiotami powiązanymi. Zarówno regulacje dotyczące podatku CIT, jak i PIT wymagają, aby cena transferowa ustalona była na zasadzie takiej, jak między podmiotami ze sobą niepowiązanymi, czyli na warunkach rynkowych. Jeżeli pożyczka zostanie zawarta na warunkach nierynkowych organy podatkowe mogą skorygować wysokość dochodu/straty spółki z o.o. poprzez ujęcie w jej kosztach wartości mniejszych niż zastrzeżone w umowie pożyczki  Stąd tak ważne jest należyte oprocentowanie pożyczki.

Jak zawrzeć umowę pożyczki wspólnika do spółki z o.o. na warunkach rynkowych?

Istnieją dwie opcje postępowania: możesz zdecydować się na poszukiwanie porównywalnych ofert pożyczki na rynku finansowym oraz udokumentowanie tych poszukiwań albo skorzystanie z zasady safe harbour. Pierwsza możliwość zakłada, że zbierzesz z rynku oferty finansowania bankowego lub pozabankowego, uwzględniając przede wszystkim takie kwestie jak długość trwania umowy, stopę odsetkową i jej charakter oraz ewentualne prowizje i opłaty dodatkowe.  Spółka z o.o. decydująca się na tego typu metodę powinna porównać oferty banków oraz parabanków (tych ostatnich w sytuacji, gdy z jakichś powodów banki odmawiają udzielenia pożyczki) i zawrzeć ze swoim wspólnikiem transakcję na warunkach analogicznych. Można powiedzieć, że uśrednionych. Takich, które możliwe byłyby do osiągnięcia na rynku pożyczek bankowych albo pozabankowych. Metoda ta nie wyłącza możliwości badania przez urząd skarbowy rynkowości danej transakcji. Jeśli z jakichś powodów organ uzna ową transakcję za nierynkową, powstaje problem sprowadzający się do tego, że fiskus może skorygować koszty podatkowe spółki.

Wzór umowy pożyczki oparty o safe harbour

Druga opcja to zastosować wzór umowy pożyczki wspólnika do spółki z o.o. oparty o regulację tzw. safe harbour (ang. bezpieczna przystań).

Przepisy wskazują, że organy podatkowe muszą odstąpić od badania rynkowych warunków transakcji pod następującymi warunkami:

  • oprocentowanie pożyczki w ujęciu rocznym na dzień zawarcia umowy jest ustalane w oparciu o rodzaj bazowej stopy procentowej i marżę. Określone są one w obwieszczeniu ministra właściwego do spraw finansów publicznych aktualnym na dzień zawarcia tej umowy;
  • nie przewidziano wypłaty innych niż odsetki opłat związanych z udzieleniem lub obsługą pożyczki, w tym prowizji lub premii;
  • pożyczka została udzielona na okres nie dłuższy niż 5 lat
  • w trakcie roku obrotowego łączny poziom zobowiązań albo należności podmiotu powiązanego z tytułu kapitału pożyczek z podmiotami powiązanymi liczony odrębnie dla udzielonych oraz zaciągniętych pożyczek wynosi nie więcej niż 20 000 000 zł lub równowartość tej kwoty;
  • pożyczkodawca nie jest podmiotem mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową (czyli np. spółką z raju podatkowego).

Skutkiem zastosowania tego uproszczenia jest:

  • brak obowiązku przygotowania przez podatnika analizy porównawczej / opisu zgodności dla transakcji kontrolowanej objętej safe harbour,
  • odstąpienie organu podatkowego od określenia dochodu / straty podatnika w zakresie wysokości oprocentowania takiej transakcji.

Pożyczka udziałowca dla spółki z o.o. oparta o powyższe warunki jest więc rozwiązaniem najbezpieczniejszym.  W każdym roku Minister Finansów w drodze obwieszczenia wskazuje jakie bazowe stopy procentowe i marże powinniśmy stosować, aby móc skorzystać z opcji safe harbour. Odpowiednich obwieszczeń w tym zakresie należy szukać na stronach rządowych.

 

Opublikowano Dodaj komentarz

Powtarzające się świadczenia niepieniężne a ZUS

Wdrażany w wielu spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych skierował na instytucję z art. 176 ksh zainteresowanie ZUS. Czy należy płacić składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od wynagrodzenia za powtarzające się świadczenia niepieniężne? ZUS wydał szereg sprzecznych interpretacji. W tym wpisie omówimy aktualne interpretacje ZUS dotyczące podlegania składkom z tytułu obowiązku powtarzających się świadczeń niepieniężnych opartych o art. 176 ksh oraz wyjaśnimy aktualne ryzyka z tym związane.

Potrzebujesz wdrożyć obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych w spółce z o.o. aby uniknąć płacenia ZUS?

Sprawdź produkt w sklepie: wzór powtarzających się świadczeń niepieniężnych

Ten produkt da Ci kilkadziesiąt różnych czynności wspólnika realizowanych w ramach art. 176 KSH.

Obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych a ZUS

Zgodnie z katalogiem zawartym w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (a przez odesłania z art. 11 i 12 tej ustawy również chorobowemu i wypadkowemu) podlegają osoby fizyczne wymienione tamże. We wskazanej normie prawnej nie wymieniono stosunku prawnego opartego o przepis art. 176 Kodeksu spółek handlowych, a co za tym idzie brak jest podstaw do obciążenia wynagrodzenia wypłacanego wspólnikowi spółki z o.o. na podstawie artykułu art. 176 kodeksu spółek handlowych, tj. z tytułu wykonywania obowiązku powtarzających się świadczeń niepieniężnych składkami na ubezpieczenia społeczne Katalog podmiotów podlegających obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalno-rentowym z ww. art. 6 ust. 1 ustawy stanowi zamknięte wyliczenie stosunków prawnych, przy których pojawia się obowiązek ubezpieczeniowy i jako katalog zamknięty, nie dopuszcza wykładni rozszerzającej. Świadczenia niepieniężne wspólnika zawarte w umowie spółki z o.o. nie będą więc stanowić podstawy do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń.

Powtarzające się świadczenia niepieniężne a interpretacje ZUS

Powtarzające się świadczenia niepieniężne są dopuszczalnym prawem sposobem realizacji celu spółki handlowej, który pozwala z tego tytułu uniknąć składek ZUS oraz składki zdrowotnej.  Niektórzy wspólnicy, którzy planowali zmianę umowy spółki zadali jednak Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych pytania dotyczące wynagrodzenie wspólnika z tytułu powtarzalnych świadczeń niepieniężnych w kontekście obowiązku podlegania składkom na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Interpretacje ZUS w sprawie wykonywania świadczeń niepieniężnych zmieniały się jednak w czasie. Przykładowo w piśmie  dnia 28 maja 2020 r. (DI/100000/43/285/2020) ZUS stwierdził, że katalog tytułów do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń nie zawiera w swej treści osób fizycznych wykonujących za wynagrodzeniem powtarzające się świadczenia niepieniężne w rozumieniu art. 176 Kodeksu spółek handlowych wyłącznie na podstawie umowy spółki. W konsekwencji samo wykonywanie przez te osoby świadczeń niepieniężnych za wynagrodzeniem nie powoduje powstania tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń społecznych, tym samym wypłacane w oparciu o art. 176 Kodeksu spółek handlowych wynagrodzenie nic rodzi obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne.” Najnowsze korzystne dla przedsiębiorców interpretacje ZUS wydał 2 marca 2022 r. (WPI/200000/43/177/2022), 13 kwietnia 2022 roku (WPI/200000/43/510/2022).

Z końcem 2022 roku doszło jednak do zmiany dotychczasowych interpretacji w sprawie realizowania przez wspólników na rzecz spółki świadczeń niepieniężnych. Trzeba mieć jednak na względzie, że interpretacje te w powszechnej ocenie prawników są trudne do zaakceptowania pod kątem logiki wywodu prawniczego, nie są one w żaden sposób umocowane w doktrynie prawa spółek i mają wyłącznie profiskalny cel. ZUS wydał je dn. 5 października 2022 r. (DI/100000/43/867/2022) oraz 14 lutego 2023 r. (DI/100000/43/1/2023).

Świadczenia niepieniężne wspólnika w umowie spółki a umowa zlecenia

Zawarcie w umowie spółki świadczeń niepieniężnych na rzecz spółki różni się diametralnie od świadczenia usług na podstawie Kodeksu cywilnego. Regulowane jest ono przepisami kodeksu spółek handlowych, a świadczenia niepieniężne wspólnika spółki stanowią obowiązek korporacyjny, oparty o umowę spółki, a nie o zlecenie. Brak jest tutaj zlecającego i zleceniobiorcy, a mamy do czynienia z równymi sobie wspólnikami spółki, którzy umawiają się na realizację wspólnego celu gospodarczego.

Mając to jednak na względzie w umowie spółki należy precyzyjnie opisać obowiązek wykonywania powtarzających się świadczeń niepieniężnych, określając rodzaj świadczeń niepieniężnych oraz ich zakres. Zakres świadczeń niepieniężnych wspólnika może być określony poprzez ich ilość w czasie, np. 1 raz w miesiącu, ale także godzinowo (np. 20 godzin w tygodniu) lub w wymiarze konkretnych świadczeń niepieniężnych (np. 100 stron tłumaczeń).

Wynagrodzenie wspólnika a obowiązek płacenia składki zdrowotnej

Reasumując wykonywanie świadczenia świadczeń niepieniężnych na rzecz spółki nie będzie podlegać składce zdrowotnej, ani składkom na ubezpieczenia społeczne, jeżeli instytucja z art. 176 ksh zostanie wdrożona w spółce prawidłowo.